1896: Έτος αθλητισμού με τους Α΄ Ολυμπιακούς Αγώνες να επισκιάζουν το Καρναβάλι της Πάτρας

Το Καρναβάλι της Πάτρας έχει την πρωτοκαθεδρία των Καρναβαλιών της χώρας και αποτελεί Καρναβάλι αναφοράς σε διεθνές επίπεδο. Αυτή η ξεχωριστή θέση δεν είναι χαρακτηριστικό του παρόντος ή του ένδοξου παρελθόντος αφού ανιχνεύεται στις απαρχές της υπεραιωνόβιας ιστορίας του και στα 1900 όπως έγραψε Αθηναίος δημοσιογράφος: «αι Πάτραι δικαίως δύνανται να είναι υπερήφανοι, ότι αυταί και μόνον εν Ελλάδι και τη Ανατολή καθόλου κατέχουν τα σκήπτρα, όσον αφορά τον πανηγυρισμό των Απόκρεω». Ουσιαστικά η χρονική περίοδος που γεννήθηκε, εξελίχτηκε και απέκτησε μερικές από τις χαρακτηριστικές του ιδιότητες, ήταν το τελευταίο τέταρτο του 19^ου αιώνα και το πρώτο του 20ού αιώνα.

Φέτος το Καρναβάλι της Πάτρας λόγω της πανδημίας έγινε διαδικτυακά, δεν πραγματοποιήθηκε στους φυσικούς ανοιχτούς και κλειστούς χώρους με τη μορφή που έχει γίνει διάσημο στην υφήλιο και  στέρησε τη μεγάλη χαρά των αναρίθμητων φίλων του με την ελπίδα ότι με την εξομάλυνση των υγειονομικών συνθηκών θα επιστρέψει όπως όλοι το έχουμε στην καρδιά μας. Παράλληλα με αφορμή την πραγματοποίηση στις μέρες μας των Ολυμπιακών Αγώνων 2020 του Τόκιο, που άργησαν κι αυτοί ένα χρόνο λόγω πανδημίας, θα επιχειρήσουμε μια βαθιά βουτιά 125 χρόνων στο παρελθόν, στο 1896, τότε που άρχιζαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες στην κοιτίδα τους την Ελλάδα και εξετάζοντας παράλληλα το Καρναβάλι της Πάτρας.

Το 1896 ήταν έτος αθλητισμού, κάτι που επηρέασε και το Καρναβάλι της Πάτρας το1896 που πέρασε χωρίς διασκεδάσεις. Στην περίοδο της Αποκριάς το ενδιαφέρον του κοινού συγκέντρωναν οι προετοιμασίες για του πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες που θα γίνονταν τον Μάρτιο του 1896. Η προετοιμασία και οι προπονήσεις των Πατρινών αθλητών που θα λάβαιναν μέρος στους Ολυμπιακούς είχαν αρχίσει με έντονους ρυθμούς από τον Ιανουάριο. Όσοι Πατρινοί θα λάβαιναν μέρος στο μαραθώνιο, έκαναν προπόνηση τρέχοντας μεγάλες αποστάσεις σε διαδρομές όπως Πάτρα-Καμίνια, Πάτρα-Άη Βασίλης, Πάτρα-Κάτω Αχαϊα με επιστροφή. Στις εφημερίδες της εποχής δημοσιεύτηκαν διάφορα περιστατικά ενώ υπήρξαν και πολλά ανέκδοτα όπως ότι ένας, που θέλησε να προπονηθεί σε εξοχικό δρόμο, δεν έκανε καλό χρόνο γιατί τον έπαιρναν στο κυνήγι τα σκυλιά και αναγκαζόταν να μαζεύει πέτρες και να τα πετροβολά για να τα απομακρύνει, με αποτέλεσμα να καθυστερεί.

Επίσης κατά τη διάρκεια του ταξιδιού με τρένο των Πατρινών αθλητών για την Αθήνα όπου αστειεύονταν και τραγουδούσαν, ο παλαιστής Στέφανος Χριστόπουλος είπε στον συνεπώνυμό του μαραθωνοδρόμο Δημήτριο Χριστόπουλο:

-Φουκαρά μου, θα τερματίσεις στο Στάδιο λαχανιασμένος και με τη γλώσσα έξω, σαν παλιόσκυλο.

Και ο μαραθωνοδρόμος απάντησε στον παλαιστή:

-Μωρ΄ εγώ κάποτε θα φτάσω στο τέρμα. Αλίμονο από σένα, που θα σε ποδοκυλάνε στα χώματα οι λόρδοι.

Με το όνομα «Λόρδοι» αποκαλούσαν οι αθλητές μας τους ξένους συναδέλφους τους επειδή κατέφθαναν στην Ελλάδα από την Ευρώπη καλοντυμένοι, με σκληρά κολάρα και καπέλα και με μπαστουνάκια με ασημένιες λαβές.

Στους Α΄ Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896 που έγιναν στο Παναθηναϊκό Στάδιο στην Αθήνα κέρδισε χρυσό μετάλλιο στο αγώνισμα «αναρρίχηση επί κάλω» ο Πατρινός αθλητής Νικόλαος Ανδριακόπουλος (29 Μαρτίου 1896). Ο Νικόλαος Ανδριακόπουλος κατάφερε να αναρριχηθεί 14 μέτρα με χρόνο 23.4. Το σχοινί είχε ύψος 14 μέτρα και ήταν στηριγμένο σε ιστό. Σημαντικό ρόλο στην κατάταξη των αθλητών που έφτασαν ως την κορυφή έπαιξαν ο χρόνος και το στυλ της αναρρίχησης τους. Πέντε αθλητές από τέσσερις χώρες έλαβαν μέρος, με τους Ανδριακόπουλο και Ξενάκη να κατακτούν τις δύο πρώτες θέσεις. Ο Φριτς Χόφμαν από τη Γερμανία ήταν τρίτος, ενώ στις υπόλοιπες δύο θέσεις κατετάχθηκαν οι Ολυμπιονίκες της άρσης βαρών, Βίγκο Γιένσεν και Λάντσεστον Έλιοτ. Όταν επέστρεψε στην Πάτρα στις 5 Απριλίου, έτυχε πρωτοφανούς, θερμής υποδοχής. Όλα τα καταστήματα και τα μπαλκόνια ήταν σημαιοστολισμένα. Όταν το τρένο έφτασε στην αποβάθρα, είχαν παραταχθεί δεξιά και αριστερά οι αθλητές του Παναχαϊκού και της ΓΕ Πατρών καθώς και μια μπάντα. Κάτω από τις επευφημίες και τις ζητωκραυγές των Πατρινών σηκώθηκε στα χέρια από φίλους του, οι οποίοι των μετέφεραν στην Πλατεία Γεωργίου Α΄. Εκεί τιμήθηκε με μετάλλια και επαίνους από τους φορείς και από τα δύο αθλητικά σωματεία της πόλης. Την άλλη μέρα ανακοινώθηκε ότι κατά τη διάρκεια των πανηγυρισμών έχασε το μετάλλιο του που φορούσε στον λαιμό του, το οποίο όμως βρήκε κάποιος φοιτητής από την Ναύπακτο και του το επέστρεψε έπειτα από έναν μήνα.

Αθλητές από την Πάτρα όμως πήραν μέρος στους Α΄ Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896 και στο αγώνισμα του τένις. Συγκεκριμένα στο «διπλούν ανδρών» οι αδερφοί Γεώργιος και Φρειδερίκος Βέρνου Μάρσαλ ηττήθηκαν τους Άγγλους Φλακ και Ρόμπερτσον. Μετά τους Ολυμπιακούς οι νεαροί Αγγλικοί που έπαιζαν τακτικά τένις και οι Έλληνες φίλοι τους γράφτηκαν στη Γυμναστική Εταιρεία Πατρών και συγκρότησαν το τμήμα τένις του σωματείου. Αξίζει να σημειωθεί ‘ότι στην Πάτρα το τένις είχε γίνει γνωστό από τις αρχές της δεκαετίας του 1890. Αρχικά διασκέδαζαν παίζοντας τένις κάποια μέλη της αγγλικής παροικίας και οι νέοι πλούσιων οικογενειών. Ο κύκλος τους ήταν περιορισμένος. Το πρώτο τερραίν εμφανίστηκε στον κήπο της έπαυλης της οικογένειας Κόλλα στο Κουκούλι, ενώ αναφέρεται και ένα άλλο τερραίν στην έπαυλη Ζαϊμη στο Ρίο. Το τένις στις λαϊκές τάξεις άρχισε να διαδίδεται το 1895. Ήταν η χρονιά που ο Ποδηλατικός Σύλλογος Πατρών ίδρυσε τμήμα τένις. Σύμφωνα με δημοσίευμα του «Νεολόγου» στις 10 Οκτωβρίου 1895: «Με απόφαση του διοικητικού συμβουλίου εισήχθη προς ψυχαγωγίαν και άσκησιν των μελών του το παιγνίδιον Lawn Tennis επί του οποίου επόπται διωρίσθησαν οι Γεώργιος Κρωβ και Ανδρέας Στάμος».

Το 1896 λοιπόν ήταν κατεξοχήν έτος αθλητισμού για την Ελλάδα και άρα και για την Πάτρα με αποτέλεσμα κάθε άλλο γεγονός που γινόταν την περίοδο τουλάχιστον των τεσσάρων πρώτων μηνών να επισκιαζόταν από τους Α΄ Ολυμπιακούς Αγώνες, που αναβίωναν τους Ολυμπιακούς Αγώνες της αρχαιότητας. Έτσι και το Καρναβάλι της Πάτρας που γινόταν χρονολογικά μέσα σε αυτή την περίοδο, ήταν υποτονικό. Στις 17 Ιανουαρίου, ημέρα γιορτής του Αγίου Αντωνίου που συνδεόταν με την έναρξη του Καρναβαλιού, ο κόσμος περίμενε να δει στους δρόμους τις πρώτες μπούλες. Αντί αυτού παρουσιάστηκαν μόνο δυο άμαξες με δύο ντομινοφόρους σε καθεμία. Κάποια χορευτική δραστηριότητα παρατηρήθηκε στις 20 Ιανουαρίου όταν πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά δημόσιος χορός στο καφεστιατόριο των ΣΠΑΠ. Την Κυριακή των Απόκρεω μια εστία ευθυμίας έδωσε τον τόνο στο πλαίσιο του παραδοσιακού «ντόρου» που οργάνωσαν ο τυπογράφος Ιωάννης Μπαλάσης και οι φίλοι του με μια άμαξα και τον ζητιάνο Θανάση που γυρνούσαν στους κεντρικούς δρόμους της πόλης. Την τελευταία Κυριακή του Καρναβαλιού λόγω του τσουχτερού κρύου και της έντονης βροχής κυκλοφορούσαν λίγοι πεζοί προσωπιδοφόροι.

Από το 1899 έχουμε την ουσιαστική και δυναμική επανάκαμψη του Καρναβαλιού της Πάτρας με παρέλαση και πολύ κέφι, που σηματοδότησε το μεταίχμιο των δυο αιώνων και την είσοδο του Καρναβαλιού της πόλης μας στον 20ό αιώνα.

*Στοιχεία αντλήθηκαν από τα βιβλία:

Νίκος Ε. Πολίτης «Το Καρναβάλι της Πάτρας» (δεύτερη έκδοση ανανεωμένη, εκδ. Πικραμένος, Πάτρα 2015)

Νίκος Ε. Πολίτης «Πατρινολογήματα, Τόμος Γ΄» (εκδ. Περί Τεχνών, Πάτρα 2006).

**Στις φωτογραφίες: ο Πατρινός ολυμπιονίκης Νικόλαος Ανδριακόπουλος κατά τη στιγμή της διάκρισής του στο αγώνισμα «αναρρίχηση επί κάλω» στους Α΄ Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896 και η τελετή έναρξης των Α΄ Ολυμπιακών Αγώνων 1896 στο Παναθηναϊκό Στάδιο.